رجعت،معنا و ويژگي ها

رجعت يکي از عقايد حيات‌بخشي است که زمان تحقق آن پس از ظهور حضرت مهدي (عليه السلام) مي‌باشد. اين عقيده‌ي نوراني به منتظران ظهور آن حضرت، آرامش بخشيده از سقوط در منجلاب فساد و خود‌باختگي جلوگيري نموده، به تلاش و کوشش مضاعف براي زمينه‌سازي حکومت جهاني و برچيده شدن ظلم و فساد وا مي‌دارد؛ زيرا فرد با اين عقيده از درک محضر آن حضرت و شرکت در تشکيل حکومت جهاني نااميد نمي‌شود. لذا ائمّه‌ي اطهار‌(عليهم السلام) اين عقيده را يک بشارت و موهبت الهي، براي مسلمانان دانسته‌اند.1

معناي رجعت

راغب مي‌گويد: رجوع به معناي برگشتن و به هر آن‌چه که آغاز و شروع آز آن‌جا بوده، يا انديشيدن در آغاز و ابتداي هر چيزي است. «الرّجعة» به معناي برگشتن به دنيا پس از مرگ است. وقتي گفته مي‌شود؛ فلاني ايمان به رجعت دارد؛ يعني ايمان دارد که بعد از مرگ به دنيا برمي‌گردد.2
رجعت در اصطلاح عبارت است از اين‌که خداوند، همزمان با ظهور حضرت مهدي (عليه السلام) عدّه‌اي از بندگان صالح خودش را که در ايمان و عمل، اسوه‌ي مؤمنان بوده‌اند و هم‌چنين عدّه‌اي از کفّار و منافقين که در کفر و نفاق، سرسلسله‌ي کفّار و منافقان بوده‌اند، با همان ويژگي‌هاي روحي و جسمي خودشان به دنيا برمي‌گرداند تا اين‌که هر گروه، در حدّ امکان نتيجه‌ي دنيايي اعمالشان را دريافت کنند.
شيخ مفيد در تعريف رجعت مي‌گويد: همانا خداوند گروهي از اموات را با همان صورت و چهره‌اي که داشتند، به دنيا برگرداند، گروهي را عزيز و گروهي را ذليل مي‌کند. اين در هنگام قيام و ظهور مهدي آل محمد (عجل الله تعالي فرجه الشريف) محقّق مي‌شود.3

ويژگي‌هاي رجعت

بر اساس آيات و روايات، ويژگي‌هاي رجعت به شرح زير است:
1- رجعت عمومي نيست، بلکه مخصوص عده‌اي از مؤمنان صالح و کافران معاند است و سرسلسله‌ي رجعت کنندگان انبيا و ائمّه‌ي اطهار‌(عليهم السلام) و دشمنان آن¬ها هستند. امام صادق (عليه السلام) در بيان اين ويژگي مي‌فرمايند:
«إنّ الرّجعةَ لَيسَت بِعامّةِ و هي خاصّة ٌ و لا‌يَرجِعُ إِلّا مَن مَحَضَ الإيمانَ مَحضاً أو مَحضَ الشِّرکَ مَحضاً»؛4 «رجعت امري همگاني نيست، بلکه امري اختصاصي است و تنها کساني رجعت مي‌کنند که به ايمان خالص يا شرک خالص رسيده -باشند.»
2- زمان رجعت مشخص و معين نيست. در حديث آمده است:
«فَلَمّا أخبَرَهم رسول الله ما يکون مِن الرّجعةِ. قالوا متي هذا؟ قال الله عزّ و جلّ: قل [يا محمد] إن أدري أقريبٌ ما توعدون أم يجعل له رَبّي أمَداً»؛5 «آن هنگام که رسول خدا  مردم را نسبت به وقايع رجعت آگاه کرد مردم از آن حضرت پرسيدند رجعت در چه زماني اتفاق مي‌افتد؟ خداوند به پيامبرش وحي فرمود: «بگو نمي‌دانم که آن‌چه وعده داده شده نزديک است و يا آن ‌که خداوند براي آن مدت (طولاني) قرار داده‌است.»
3- رجعت کنندگان با تمام خصوصيات و ويژگي‌هاي دنيايي خودشان برمي‌گردند.7
4- رجعت کنندگان همه از دنيا رفته‌اند و بعد از مرگ دوباره زنده شده به دنيا برمي‌گردند و زندگي جديدي را شروع مي‌کنند.8
5- همه‌ي رجعت کنندگان هم‌زمان رجعت نمي‌کنند، بلکه به تدريج برگردانده مي‌شوند.9
6- فرمان رجعت، همانند فرمان ظهور از طرف خداوند متعال صادر مي‌شود. زيرا جز قدرت بي‌نهايت خداوند، کلام قدرتمندي توان آن را ندارد که مردگان را فرمان بازگشت داده و استخوان‌‌هاي پوسيده را زندگي مجدّد ببخشد.10
7- افرادي که براي انتقام و تنبيه، رجعت مي‌کنند، هرگز به ميل و اراده‌ي خود بر‌نمي‌گردند، زيرا رجعت براي آن‌ها بسيار ذلّت‌بار و سخت است ولي در مورد مؤمنين رجعت اختياري است. چنان‌چه در حديثي از امام صادق (عليه السلام) آمده‌ است: «هنگامي که مهدي (عليه السلام) قيام کند، مأمورين الهي در قبر به اشخاص مؤمن مي‌گويند اي بنده‌ي خدا! مولايت ظهور کرده‌است، اگر مي‌خواهي به او بپيوندي آزاد هستي و اگر بخواهي در نعمت الهي متنعّم بماني، باز هم آزاد هستي.»11

پي نوشت ها:

1. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 53، ص 62 / کلينی، اصول کافی، ج 3، ص 583 .
2. المفردات، ج 2، صص 45 و 46 .
3. شيخ مفيد، اوائل المقالات، ص 78 .
4. البرهان، بحراني، ج 2 ، ص 408 .
5. جن (72)، 125 .
6. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 53، ص 53 .
7. شيخ مفيد، اوائل المقالات، ص 89 .
8. همان .
9. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 53، ص 103 .
10. خادمي شيرازي، رجعت، ص 18 .
11. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 53، ص 92 .